آنچه در این مقاله میخوانید
مقدمه
عرضه اولیه، که یکی از مفاهیم متداول در بازار سرمایه است، فرصتی جذاب برای خرید سهام شرکت‌ها ارائه می‌دهد. این گزینه سرمایه‌گذاری بیشترین استقبال را از سهامداران، به ویژه کسانی که تازه وارد این بازار شده‌اند، به خود جلب می‌کند.
علت این محبوبیت، بازده بالا و سودآوری در خرید است که سرمایه‌گذاران را به سمت خود جذب می‌کند. در این مقاله که توسط آکادمی استاد ترید نوشته شده است، به بررسی اجمالی عرضه اولیه در بورس و روش خرید آن خواهیم پرداخت.
عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه، که معادل انگلیسی آن Initial Public Offering (IPO) است، به فرآیند عرضه سهام یک شرکت در بورس یا فرابورس اشاره دارد. با این عمل، شرکت از وضعیت سهامی خاص خارج شده و به شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود. در نتیجه، همه افراد می‌توانند سهام این شرکت را از طریق بورس خریداری کنند. در این حالت، سهام شرکت در بازار ثانویه معامله می‌شود.
برای اینکه یک شرکت بتواند سهام خود را برای اولین بار در بازار سرمایه یا فرابورس ایران عرضه کند، نیاز به دریافت مجوزهای مربوطه از سازمان بورس و اوراق بهادار دارد. پس از پیمودن مراحل معین و ارائه اسناد مورد نیاز مانند گزارشات و صورت‌های مالی، شرکت سهام خود را با قیمت و تعداد مشخص به فروش می‌رساند. لازم به ذکر است که این کار با پذیره‌نویسی تفاوت دارد و شاید شما نیز با پذیره‌نویسی آشنایی داشته باشید.
مطلب پیشنهادی: چگونه در بورس سود کنیم؟ ۸ راهکار موثر
دلیل وارد شدن شرکت‌ها به بورس
تامین مالی و جذب سرمایه مورد نیاز، اولین و مهم‌ترین دلیلی است که شرکت‌ها برای ورود به بورس و عرضه سهام خود در بازار سرمایه اقدام می‌کنند. با اینکه حضور در بازار سرمایه و بورس الزاماتی مانند ارائه گزارشات منظم درباره عملکرد، شرایط و وضعیت مالی شرکت را برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند، اما مزایای فراوانی نیز دارد. مزایای عرضه سهام شرکت‌ها در بورس شامل موارد زیر است:
۱- با ارائه گزارشات و صورت‌های مالی به صورت فصلی و سالانه، سهامداران شرکت می‌توانند اطلاعات دقیقی در مورد وضعیت مالی و عملکرد مدیریتی شرکت کسب کنند و با ارزش واقعی آن آشنا شوند.
۲- به غیر از سهامداران شرکت، سایر ذینفعان نیز می‌توانند اطلاعات دقیقی درباره شرکت کسب کنند. با توجه به نظارت فراگیر سازمان بورس و فرابورس، آن‌ها می‌توانند از صحت و درستی این اطلاعات اطمینان حاصل کنند.
۳- فرآیند اعتبارسنجی شرکت به طور موثری انجام می‌شود و اعتباردهی توسط بانک‌ها به راحتی صورت می‌گیرد.
۴- استفاده از مزایای مالیاتی که فقط برای شرکت‌هایی که در بورس هستند در نظر گرفته شده است.
۵- با توجه به آنچه گفته شد، تامین مالی از طریق عرضه سهام و سایر اوراق بهادار، یکی از مهم‌ترین فواید حضور در بورس برای شرکت‌ها است.
مطلب پیشنهادی: صندوق اهرمی چیست؟ ۲ مزیت صندوق های اهرمی
دلیل محبوبیت
در گذشته، بیشتر عرضه‌های اولیه بازده جذابی برای سرمایه‌گذاران خود ایجاد کرده‌اند و به ویژه برای افراد تازه وارد، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. دلیل این استقبال، عرضه سهام شرکت‌ها با قیمتی کمتر از ارزش واقعی آن‌ها در زمان عرضه است که باعث افزایش جذابیت خرید می‌شود. با وجود تقاضای بالا برای خرید سهام در عرضه ابتدایی، بازده خوبی در یک دوره زمانی کوتاه برای سهامداران ایجاد می‌شود.
خرید عرضه اولیه
گام اول برای مشارکت در این کار داشتن کد بورسی است. برای این منظور، شما باید در سامانه سجام ثبت نام کنید و از یکی از کارگزاری‌های مجاز برای دریافت کد آنلاین استفاده کنید. کارگزاری‌ها به شما نام کاربری و رمز عبور برای ورود به سامانه معاملاتی می‌دهند، که از طریق آن می‌توانید سفارش‌های خود را ثبت کنید.
گام دوم، اطلاع از زمان عرضه است. با توجه به استقبال عمومی از بورس، رسانه‌های متعدد و اخبار است. همچنین، کارگزاری‌ها معمولاً از طریق روش‌هایی مانند پیامک، مشتریان خود را از عرضه‌های اولیه جدید آگاه می‌کنند.
نحوه خرید عرضه اولیه
روش حراج:
روش خرید سهام به شکل حراج این است که پس از اعلام قیمت پایه (ارزش‌گذاری) برای هر سهم و تعیین تعداد سهامی که هر فرد می‌تواند خرید کند، متقاضیان به ثبت سفارش می‌پردازند. در این روش، که به نام مزایده (اولویت قیمت) نیز شناخته می‌شود، هر کسی که بیشترین قیمت را پیشنهاد داده باشد، در زمان تخصیص سهم، اولویت دارد.
روش قیمت ثابت:
روشی که در آن قیمت عرضه از پیش تعیین شده و در یک بازه زمانی معین، مشتریان می‌توانند سفارش خود را ثبت کنند، یکی از قدیمی‌ترین روش‌های عرضه اولیه است. در پایان، اگر تعداد درخواست‌ها برای سهام عرضه شده بیشتر باشد، اوراق بهادار به صورت تسهیمی بین افرادی که سفارش ثبت کرده‌اند توزیع می‌شود. به این معنی که کل سهام عرضه شده بین تعداد افرادی که سفارش ثبت کرده‌اند تقسیم می‌شود.
در صورتی که تعداد کل سفارش‌های ثبت شده کمتر از تعداد کل اوراق بهادار قابل عرضه باشد، هر کد معاملاتی می‌تواند اوراق بهادار را مطابق با سفارش خرید خود دریافت کند. سهام باقی‌مانده نیز توسط متعهد خرید به قیمت مبنا خریداری خواهد شد.
روش ثبت سفارش:
روشی که به آن ثبت دفتری یا ثبت سفارش می‌گویند، اولویت زمانی را در نظر نمی‌گیرد، بلکه تمرکز بر اولویت قیمتی است. در خرید عرضه اولیه با روش بوک بیلدینگ، تعداد معینی از سهام شرکت در یک بازه قیمتی خاص عرضه می‌شود. متقاضیان قیمت مورد نظر خود را در این بازه قیمتی وارد می‌کنند و اولویت با کسانی است که بالاترین قیمت را پیشنهاد می‌دهند.
در این روش، سرمایه‌گذاران معمولاً حداکثر قیمت سهم را مشخص می‌کنند و در نهایت، شرکت سهام عرضه شده را بین متقاضیان به صورت مساوی تقسیم می‌کند. به دلیل تقاضای بالا در این روش، معمولاً تعداد کمی سهام به هر فرد اختصاص می‌یابد.
روش بوک بیلدینگ به جای تعیین قیمت مشخص، بازه قیمتی با بالاترین و پایین‌ترین حد قیمت را اعلام می‌کند. در این روش، حجم یا بیشترین تعداد سهامی که هر فرد می‌تواند دریافت کند، از طریق اطلاع‌رسانی‌های سازمان بورس اعلام می‌شود. پس از پایان مهلت ثبت سفارش، تعداد سهم هر کد بورسی بر اساس کل افرادی که سفارش خود را در مهلت مقرر ثبت کرده‌اند، مشخص می‌شود.
مطلب پیشنهادی: پذیره نویسی چیست؟ فرآیند پذیره‌نویسی در بورس
عرضه اولیه
بهترین زمان فروش
زمان دقیق و مناسب برای فروش سهام عرضه اولیه قابل پیش‌بینی نیست. عرضه‌های اولیه پس از مدتی به حالت تعادل می‌رسند و دلایل مختلفی می‌تواند برای فروش آن‌ها وجود داشته باشد، از جمله رسیدن قیمت به ارزش واقعی، نیاز به نقدینگی یا تسویه حساب با کارگزاری.
سهامداران می‌توانند به محض خرید سهام و قرار دادن آن در پرتفوی خود، آن را بفروشند، اما معمولا تا زمانی که سهم به بازده اولیه خود برسد، صبر می‌کنند. برخی پس از رسیدن سهم به بازده اولیه، آن را می‌فروشند و برخی دیگر تا زمانی که سهم به بازده بالاتری برسد، آن را نگه می‌دارند.
در کل، برای شناخت بهترین زمان برای فروش سهم، باید چندین عامل را مد نظر قرار دهید:
۱. بررسی وضعیت کنونی و برآیند شرکتی که سهام آن در بورس عرضه شده است ۲. توجه به اندازه شرکتی که سهام آن در بورس عرضه شده است ۳. مرور تحلیل‌های بنیادی عرضه اولیه سهام در وب‌سایت‌های تحلیلگر و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها ۴. بررسی عملکرد سهامداران بزرگ در زمان معاملات سهم پس از عرضه اولیه ۵. بررسی گرایش فعلی بازار بورس
مطلب پیشنهادی: اوراق مشتقه چیست؟ ۴ نوع از اوراق مشتقه
عرضه اولیه‌های سال ۱۴۰۱
در سال ۱۴۰۱، تقریباً ۲۰ عرضه اولیه در بازار سرمایه انجام شد که متقاضیان آن شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سایر اشخاص حقوقی، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و نیز اشخاص حقیقی بودند. عرضه‌هایی که در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۱ انجام شدند، شامل نمادهای «فروژ»، «اردستان»، «انتخاب» و «وکغدیر» بودند که متقاضیان آن‌ها از کدهای حقیقی و حقوقی بودند. نمادهای دیگر نیز فقط به کدهای حقوقی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری عرضه شدند.
برای نمونه، در نیمه اول ماه بهمن، نمادهای «غدانه» و «ثجنوب» توسط فرابورس انجام شد که مخاطبان آن شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اشخاص حقوقی بودند. بزرگترین عرضه سال ۱۴۰۱ به نماد «وکغدیر» تعلق داشت. در ماه اسفند، عرضه این نماد با استقبال فراوانی روبرو شد. نماد «شملی» نیز آخرین عرضه سال ۱۴۰۱ بود که در تاریخ ۲۷ اسفندماه انجام شد.
عرضه اولیه‌های سال ۱۴۰۲
در سال ۱۴۰۲ تا این لحظه، ۱۵ نماد در بورس و فرابورس ثبت شده‌اند. برای نمونه، نمادهای «پی پاد»، «زفجر»، «عالیس»، «والماس» و «شهر» در این سال عرضه شدند. سال ۱۴۰۲ با نماد «پی پاد» در تاریخ ۱۶ فروردین آغاز شد و عرضه نماد «زفجر» در روز شنبه ۳۰ اردیبهشت ماه صورت گرفت. دو عرضه بعدی شامل «عالیس» و «والماس» بودند. عرضه اولیه «عالیس» مشابه نماد «زفجر» در دو مرحله انجام شد.
کلام آخر
عرضه اولیه به فروش سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس اطلاق می‌شود. زمان برگزاری عرضه توسط ناظر بازار مشخص می‌شود و از طریق پیام ناظر به افراد علاقه‌مند اعلام می‌گردد. کسانی که مایل به شرکت در عرضه اولیه هستند، می‌توانند در روز و ساعت مشخص شده، سفارش خرید خود را ثبت کنند.
