ارز فیات چیست؟ فیات یا پول بدون پشتوانه

مقدمه

ارز فیات یا پول بدون پشتوانه Fiat Currency،‌ در واقع واحد پولی کشورهاست. برخلاف باورهای رایج مردم که تصور می‌کنند پشتوانه‌ی آن طلای موجود در خزانه‌داری هر کشور است، این ارز پشتوانه‌ای ندارد. فیات Fiat یک واژه لاتین و به معنای باید بشود یا بگذار بشود است. اعتبار این پول بستگی به ثبات اقتصادی کشور و میزان عرضه و تقاضا در آن  کشور است. می‌توان گفت این ارزها اعتبار خود را از کشور چاپ کننده‌ی آن دریافت می‌کنند.

ارز فیات هیچ ارزش فیزیکی ندارد و یک تکه کاغذ است. این ارزها که همان اسکناس‌ها و سکه‌های رایج هستند، در تمام کشورها برای مبادلات تجاری،‌ خرید و فروش کالا و سرمایه‌گذاری استفاده می‌شوند. این ارز جایگزینی برای استاندارد طلا و پول کالایی است.

اصلی‌ترین مشکلی که ارزهای فیات دارند، چاپ بدون محدودیت آن‌‌هاست که منجر به تورم می‌شود.

چگونگی به وجود آمدن ارز فیات

 اگر بخواهیم به صورت دقیق چگونگی پیدایش ارز فیات را مورد بررسی قرار دهیم می‌توانیم بگوییم شکل گیری ارز فیات به چند قرن پیش و در کشور چین باز می‌گردد و در زمانیکه استان سی چوان این تصمیم را گرفت تا پول های کاغذی خود را چاپ نماید.

این مطلب را حتما بخوانید: ارزش پول چیست و از کجا امده است؟

در ابتدا که این نوع ارز تولید می گردید به صورت ابریشم، طلا و یا نقره تولید می‌شد. اما پس از اینکه فردی به نام قوبلای خان به قدرت رسید توانست سیستم ارز فیات را در قرن سیزدهم میلادی راه اندازی نماید.

سیستم ارز فیات برای امپراتوری مغول بسیار گران در آمد به طوری که بسیاری از تاریخ شناسان هزینه کردن های بی رویه این ارز و همچنین تورم بسیار بزرگ و قدرتمند این ارز یکی از مهمترین دلایل سقوط امپراتوری مغول می دانند.

در قرن هفدهم میلادی در اروپا و همچنین در بسیاری از کشورها مانند کشور اسپانیا، هلند و سوئد استفاده گردید. سیستم ارزی فیات در کشور سوئد سقوط نمود و دولت کشور سوئد استاندارد نقره را به جای آن قرار داد.

در دو قرن گذشته فرانسه و همچنین مستعمرات ۱۳ گانه که در آمریکای شمالی می باشند نیز این سیستم ارزی را مورد استفاده قرار دادند و همچنین بعد ها نیز دولت فدرال ایالت متحده امریکا نیز از این سیستم ارزی استفاده نمود.

در قرن بیستم میلادی دولت کشور امریکا مجددا به سیستم پول کالایی یا همان ارز های امروزی تغییر جهت داد و از سال ۱۹۳۳ میلادی دولت امریکا مبادله پول های کاغذی با طلا را به صورت کامل متوقف نمود.

در سال ۱۹۷۲ به دستور رئیس‌جمهور آن زمان ایالات متحده یعنی ریچارد نیکسون استاندارد طلا را به صورت کامل کنار گذاشت.

ارز فیات و استاندارد طلا

استاندارد طلا استانداردی می باشد که این اجازه را به اسکناس های کاغذی می دهد تا آنها بتوانند به طلا تبدیل شوند. اگر بخواهیم این موضوع را به طور دیگری بیان کنیم می‌توانیم بگوییم که پشتوانه تمامی پول های کاغذی یا همان ارز های کالایی منابع محدود طلا بودند که این منابع توسط دولت ها نگهداری می شدند.

این مطلب را حتما بخوانید: بهترین ارزهای دیجیتال برای سرمایه‌ گذاری در سال ۲۰۲۲

با استفاده از سیستم ارزی با پشتوانه طلا دولت ها می توانستند در صورتی که ذخایر طلای بالایی داشته باشند مقدار جدیدی از ارز را به بازار معرفی نمایند. نوع سیستم ارزی نمی‌گذاشت تا دولت‌ها بتوانند پول تولید بنمایند.

از طرف دیگر در صورت استفاده از سیستم ارز فیات پول دیگر این قابلیت را نداشت تا به دارایی یا کالای بخصوصی تبدیل شود.

همچنین مقام های کشور می توانستند  با استفاده از ارز فیات بر روی ارزش ارزها و پول های ملی تأثیر گذاشته و آن را به شرایط اقتصادی کشور متصل نمایند. در این نوع سیستم ارزی، دولت ها و بانک های مرکزی هر کشور مهم ترین نقش را در مقابله با رویدادهای مالی مختلف داشتند.

افرادی که طرفدار استاندارد طلا هستند به این موضوع معتقد می باشند که سیستم ارزی فیات به دلیل اینکه از یک دارایی فیزیکی و با ارزش پشتیبانی می‌شود از ثبات و پایداری بسیار بیشتری نسبت به سایر سیستم های ارزی برخوردار می باشند.

از سوی دیگر افرادی که طرفدار سیستم ارزی فیات یا همان پول های بی پشتوانه بودند این عقیده را داشتند که قیمت ‌طلا خود به تنهایی از ثبات و پایداری چندانی برخوردار نمی ‌باشد.

در حالت کلی هر دو نوع سیستم ارزی دارای نوسانات مختلفی می باشند، اما در سیستم ارز فیات دولت در هنگام مشکلات اقتصادی این قابلیت را دارد که اقدامات بیشتر و بهتری را انجام دهد.

واحد پول کشورهای دنیااین مطلب را هم حتما بخوانید:

بررسی مزایا و معایب ارز فیات 

در حالت کلی ارز فیات دارای مزایا و معایب مختلفی می باشد که در ادامه به بررسی برخی از آنها می پردازیم. یکی از مزایای ارز فیات این می باشد که هیچ گونه تاثیری از کسری کالا یا دارایی های فیزیکی مانند دارایی طلا نمی پذیرد.

یکی دیگر از مزایای ارز فیات این می باشد که برای تولید ارز فیات نسبت به تولید ارز کالایی از نظر اقتصادی هزینه برمی‌دارد. یکی دیگر از مزایای ارز فیات که در قبل هم به آن اشاره نمودیم این است که به دولت ها و بانک های مرکزی این اجازه را می دهد تا بتوانند در بحران ها و مشکلات اقتصادی انعطاف بیشتری داشته باشند.

یکی دیگر از مزایای ارزشیابی این می باشد که با استفاده از ارزشیابی توسط بسیاری از کشورها مبادلات بین المللی بسیار آسان تر و راحت تر می شود.

از دیگر مزایای ارز فیات می‌توان به این موضوع اشاره نمود که ارز فیات برخلاف طلا نیازمند نگهداری و محافظت نمی باشد و همچنین هزینه کمتری را در بر دارد.

یکی از معایب ارز فیات این می باشد که فاقد ارزش ذاتی هستند در واقع این نوع ارز ها به دولت ها این امکان را می دهند تا از هیچ چیز پول تولید نمایند و به همین دلیل باعث می‌شود تا در کشورها تورم ‌های بسیار زیادی رخ دهد و در نهایت منجر به سقوط و از بین رفتن سیستم اقتصادی یک کشور شود.

در حالت کلی با توجه به نمونه‌ های تاریخی می ‌توان گفت که ارز فیات و به کار گرفتن آن معمولاً باعث می‌شود تا نظام ها و سیستم های اقتصادی کشورها سقوط نمایند و آن کشور دچار بحران اقتصادی بسیار شدیدی شود.

این مطلب را حتما بخوانید: تاریخچه پول چگونه بوده است؟

مقایسه ارز فیات و ارز دیجیتال

ارز فیات و ارز دیجیتال دارای یک نوع تفاوت می باشند و آن این است که ارز فیات تا حدودی توسط دولت ها و بانک های مرکزی هر کشور قابل کنترل و پیگیری می باشد.

ولی ارز های دیجیتال توسط هیچ دولت و یا ارگانی و یا بانکی قابل کنترل و پیگیری نمی باشند.

سخن پایانی

آینده هیچ کدام  از سیستم‌های ارزی از قطعیت لازم برخوردار نبوده. در حالی که ارزهای دیجیتال راه‌ زیادی برای پیمودن و مواجه شدن با موانع مختلف در پیش دارند، تاریخ ارزهای فیات بیانگر آسیب‌پذیر بودن این نوع از پول بوده است.

این از دلایل اصلی حرکت برخی از مردم به سوی سیستم ارز دیجیتال و استفاده از آن‌ها در تراکنش‌های مالی است.

یکی از تفکرات اصلی بیت کوین و ارزهای دیجیتال، کشف شکل جدیدی از پول بر روی شبکه‌ای توزیع شده‌ و همتا به همتا بوده است. بیت کوین می‌تواند به عنوان یک شبکه‌ی اقتصادیِ جایگزین نقش مهمی در آینده اقتصاد جهانی ایفا کند.