آنچه در این مقاله میخوانید
مقدمه‌ای بر معرفی انواع وام های بانکی
وام، یکی از ابزارهای کاربردی اقتصاد برای آرامش زندگی انسان‌ها است. این واژه ممکن است از مفهوم قرض گرفته شده باشد، اما در عصر حاضر، وام به عنوان یکی از راه‌حل‌هایی که مردم برای تأمین نقدینگی مورد نیاز برای فعالیت‌های متنوع خود به آن روی آورده‌اند، شناخته شده است. وام‌ها انواع مختلفی دارند که در این مقاله ما به معرفی انواع وام های بانکی خواهیم پرداخت .
وام، که می‌تواند برای هر دو طرف معامله، یعنی وام‌دهنده و وام‌گیرنده، سودآور باشد، نیازمند توجه به اصول مهم دریافت وام بانک ها است. در این مقاله، قصد داریم شما را با جزئیات وام و انواع مختلف آن بیشتر آشنا کنیم و به بررسی انواع وام‌های موجود در بانک‌های ایران خواهیم پرداخت و در پایان، شرایط کلی دریافت وام را با هم مرور خواهیم کرد.
تعریف وام چیست؟
وام در حقیقت یک نوع قرض است که در آن یک فرد یا سازمان وام‌دهنده، مقداری پول را به صورت نقد و در ازای سودی که از قبل تعیین شده است، به وام‌گیرنده می‌دهد. وام‌ها در اشکال متفاوتی ارائه می‌شوند که نحوه تعیین سود و زمان بازپرداخت آنها با هم تفاوت دارد. البته، یک الگو و تعریف عمومی برای سیستم وام در ایران وجود دارد که بسیاری از وام‌ها از آن پیروی می‌کنند.
در سیستم وام دهی، بهترین بانک برای گرفتن وام یا موسسات مالی به عنوان سازمان وام‌دهنده، در مقابل گرفتن تضمینی مثل فیش حقوقی، چک، سند ملک یا ماشین و یا سایر موارد مشابه، مبلغی را به عنوان قرض به فرد وام‌گیرنده می‌دهد. بازپرداخت اصل وام و سود آن به صورت اقساطی در نظر گرفته شده است که معمولاً به صورت ماهانه پرداخت می‌شود. فرد وام‌گیرنده نیز تعهد می‌دهد که در زمان‌های تعیین شده، اقساط وام را پرداخت کند.
در این سیستم، ضمانت‌های اجرایی که فرد وام‌گیرنده ارائه می‌دهد، به عنوان یک تضمین برای بازپرداخت وام در نظر گرفته می‌شوند. این ضمانت‌ها به این منظور استفاده می‌شوند تا در صورت عدم پرداخت قسط‌ها، وام‌دهنده بتواند از این اعتبارات برای بازیابی سرمایه و سود خود استفاده کند. قوانین وام بانکی در ایران بسیار دقیق و سخت‌گیرانه هستند و بانک‌ها معمولاً تا زمانی که از ضمانت‌های ارائه شده کاملاً مطمئن نشوند، وام را پرداخت نمی‌کنند.
در مواردی که سند خودرو یا ملک به عنوان ضمانت وام استفاده شده است، بانک بر اساس قوانین می‌تواند این دارایی‌ها را به نفع خود ضبط کرده و به حراج بگذارد. پس از حراج، بانک سرمایه و سود خود را بازیابی می‌کند و مابقی مبلغ را به وام‌گیرنده بازمی‌گرداند. این سیستم به طور کلی برای انواع وام های بانکی در کشور استفاده می‌شود و حتی برخی از افراد یا موسسات خصوصی نیز برای اعطای وام از این روش استفاده می‌کنند.
مطلب پیشنهادی: افتتاح حساب بانکی به نام کودکان
تامین بودجه وام
بودجه انواع وام های بانکی از منابع مختلفی تأمین می‌شود. در بیشتر موارد، این نقدینگی از سپرده‌های مردم هستند که برای آنها برنامه خاصی ندارند و بانک‌ها و موسسات با جمع‌آوری این پول ها، قسمتی از آن را برای وام به افراد مستحق استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، بودجه دولتی، سود بانک‌ها و مؤسسات از تجارت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خود، سود وام‌های دیگر، سپرده‌گذاری‌های بلندمدت افراد برای دریافت سود از بانک و هر روش دیگری که منجر به کسب درآمد برای بانک‌ها شود، همگی جزو منابع تأمین بودجه وام هستند.
بانک‌ها علاوه بر انجام کارهای روزمره‌ای که ما با آنها آشنا هستیم، در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی و انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در ایران نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند و سود بدست آمده از سرمایه‌گذاری‌ها را به چرخه کار خود اضافه می‌کنند. در بعضی موارد، خود دولت برای تأمین برخی از نیازهای واحدهای بزرگ و کسب‌وکارهای متفاوت، بودجه‌ای را برای اعطای وام به آنها در نظر می‌گیرد که از صندوق ذخیره ارز دولت برداشت شده و پس از بازپرداخت آن، دوباره به صندوق بازمی‌گردد.
بطور کلی راه‌های مختلفی برای تامین نقدینگی برای انواع وام های بانکی وجود دارند، اما یکی از این راه‌ها همین وام‌ها هستند که باعث می‌شوند بانک سود کسب کند و این سود می‌تواند برای تامین پول برای وام‌های دیگر استفاده شود.
انواع وام های بانکی در ایران
وام‌ها در انواع مختلفی دارند، برخی از آنها تنها در بانک‌های خاصی ارائه می‌شوند، در حالی که دیگر وام ها در بیشتر بانک‌ها قابل درخواست هستند. هر نوع وام نیازمند مدارک و ضمانت‌های خاص خود است. در این بخش از مقاله استاد ترید، به توضیح دقیق این موارد خواهیم پرداخت.
۱- وام بانکی برای مسکن
وام مسکن، یکی از بهترین بانک برای وام در ایران است که برابر با سند ملکی پرداخت می‌شود. در حال حاضر، چندین بانک برای اعطای وام مسکن فعالیت می‌کنند، اما بانک مسکن به عنوان اصلی‌ترین موسسه مالی برای پرداخت این نوع وام شناخته می‌شود. در بانک مسکن، طیف گسترده‌ای از طرح‌ها برای دریافت تسهیلات مسکن وجود دارد که هر فرد بسته به شرایط خود می‌تواند از یکی از آنها بهره‌مند شود.
بانک مسکن در حال حاضر از چندین طرح متفاوت برای اعطای وام استفاده می‌کند. این طرح‌ها شامل طرح مسکن جوانان، طرح مسکن برای زوج‌ها یا کسانی که تازه ازدواج کردند، طرح وام مسکن با استفاده از اوراق بانک مسکن و چندین طرح دیگر هستند که فقط با ارائه سند ملکی قابل دریافت هستند.
البته، شرایط و مقدار هر یک از این طرح‌ها با هم تفاوت دارد. در بیشتر موارد، خانه‌ای که سند آن برای دریافت وام مسکن در رهن بانک قرار داده شده است، باید کمتر از ۲۵ سال از عمرش گذشته باشد.
مقدار وام مسکن بر اساس ارزش کارشناسی شده ملک در شهرهای مختلف کشور تعیین می‌شود. در شهرهای بزرگ مثل تهران، به دلیل قیمت بالای مسکن، حداکثر مقدار وام مسکن را می‌توان دریافت کرد. وام مسکن برای خانه اولی‌ها از طریق خرید اوراق یا داشتن حساب بانکی در بانک مسکن قابل دریافت است. البته، نرخ سود این دو روش با یکدیگر تفاوت دارد.
۲- وام خودرو
وام خودرو، همانطور که از نامش مشخص است، یکی از انواع وام های بانکی است که برای خرید خودرو در نظر گرفته شده است و افراد می‌توانند در زمان خرید خودرو از آن بهره‌مند شوند.
این نوع وام عموماً تنها برای خودروهای ساخت داخل توسط بیشتر بانک‌ها اعطا می‌شود. مدرک اصلی لازم برای دریافت این وام خرید خودرو و ضمانت با فیش حقوقی کارمندان دولتی است. البته، این نوع وام دارای سقف مشخصی است که هر سال توسط بانک‌ها اعلام می‌گردد.
برای نمونه، در ابتدای سال ۹۹، حداکثر مبلغ وام خودرو در بیشتر بانک‌ها تا سقف ۱۵ میلیون تومان بود. سود این وام با نرخ ۱۸ درصد محاسبه می‌شود. با اینکه این وام برای خودروهای با قیمت بالای امروزی چندان جذاب نیست، اما می‌توان از آن برای تامین نقدینگی یا بهبود مدل خودروی مورد نظر استفاده کرد.
۳- دریافت وام کالا
وام کالا یکی از انواع وام های بانکی است که توسط بانک‌های مختلف در ایران پرداخت می‌شود، البته هر یک با شرایط و مستندات خاص خود. در این نوع وام، بانک به مشتریان خود وام می‌دهد تا بتوانند کالاهای مختلفی مانند وسایل خانگی (مثل فرش، یخچال، ماشین لباسشویی و غیره) را خریداری کنند. نرخ سود فعلی برای این نوع وام در بیشتر بانک‌ها ۱۸ درصد است و معمولاً نیاز به ضامن کارمند با فیش حقوقی دارد.
نکته حائز اهمیت این است که نوع کالایی که می‌توان با وام خریداری کرد در بانک‌های مختلف کمی متفاوت است. هر بانک این نوع وام را برای فروشگاه‌های خاصی که با آن قرارداد دارد اعطا می‌کند. همچنین، برخی از معیارها، مانند خرید کالاهای تولید داخل، در بسیاری از بانک‌ها به عنوان یکی از شرایط دریافت وام در نظر گرفته شده است.
۴-وام ازدواج؛ از بهترین انواع وام های بانکی
یکی از انواع وام های بانکی متداول در ایران وام ازدواج است که به منظور تسهیل در مسیر ازدواج جوانان و افزایش انگیزه آنها در آغاز زندگی مشترک، توسط دولت ارائه می‌شود.
این وام با حمایت هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی، به تصویب رسیده و براساس بودجه و دارایی‌های هر بانک دولتی، پرداخت آن در سال به مقدار معین برای آنها الزامی است. به عبارت دیگر، هر بانک دولتی موظف است که در هر شعبه خود، در صورت وجود متقاضی، تعداد معینی وام ازدواج را پرداخت کند.
از زمانی که این طرح برای اولین بار تصویب شد، سود آن با مقدار ۴٪ مشخص شده و همچنان با همین نرخ سود به زوج‌های جدید که تازه ازدواج کرده‌اند اعطا می‌شود. با این حال، در سال‌های اخیر، مقدار وام با رشد قابل توجهی روبرو شده و در ابتدای سال ۹۹ به ۱۰۰ میلیون تومان برای هر زوج رسیده است.
افرادی که جزء خانواده های ایثارگر یا جانبازان هستند، این وام را دو برابر دریافت می‌کنند. با توجه به سود ۴٪ و زمان پرداخت کم آن، این وام به یکی از جذاب‌ترین وام‌های موجود در ایران تبدیل شده است.
ضمانت‌های مورد نیاز برای دریافت این وام در بانک‌های مختلف کمی تفاوت دارد. ولی به طور کلی، داشتن دو ضامن که کارمند رسمی باشند و فیش حقوقی که نشان‌دهنده کسر وام از حقوق آنها است، از مهم‌ترین مستندات لازم برای دریافت این وام است.
۵- وام بانکی مضاربه
وام مضاربه یکی از انواع وام های بانکی تخصصی است که در بانک‌های ایران ارائه می‌شود. با اینکه این نوع وام در تمام بانک‌ها رایج است، اما همه افراد نمی‌توانند از آن بهره‌مند شوند. بانک‌ها با هدف تأمین نقدینگی برای افرادی که در فعالیت‌های اقتصادی مشغول هستند، به آنها وام می‌دهند و با درصدهای معینی در سود نهایی این فعالیت‌ها شراکت می‌کنند.
مضاربه نوعی قرارداد است که بین بانک به عنوان ارائه‌دهنده مالی و تاجر یا فعال اقتصادی به عنوان طرف قرارداد بسته می‌شود. داشتن مدارکی مثل پروانه کسب و مدارک مربوط به راه‌اندازی کسب و کار و محل آن از جمله مدارک اصلی لازم برای دریافت این نوع وام است. بر اساس قوانین مضاربه، بانک‌ها ملزم هستند که چه به صورت یکجا و چه به صورت دوره‌ای در بازه‌های مشخص، مبلغ لازم برای مضاربه را برای متقاضیان تأمین کنند.
۶- وام جعاله تعمیر مسکن
وام جعاله تعمیر مسکن یک نوع تسهیلات بانکی است که به صاحبان خانه‌های قدیمی برای بازسازی و نگهداری خانه‌های خود ارائه می‌شود. این نوع وام توسط بانک‌های متفاوت پرداخت می‌شود، اما بانک مسکن به عنوان اصلی‌ترین منبع آن شناخته می‌شود. در بیشتر موارد، افرادی که قصد دریافت وام خرید مسکن را دارند، همزمان با آن این وام را نیز دریافت می‌کنند تا قدرت خرید و نقدینگی خود را افزایش دهند.
۷- وام برای خودروهای فرسوده
یکی از اقدامات دولت برای کاهش آلودگی هوا و محیط زیست، ارائه تسهیلات برای تعویض خودروهای فرسوده به مالکان این خودروها است. این طرح در چندین بانک با مبالغ متفاوت اجرا می‌شود. تاکسی‌ها اصلی‌ترین مقصود این طرح هستند و معمولاً تسهیلات آنها با سود ۴ درصد پرداخت می‌شود.
گفتنی است برای این نوع وام سقف قیمتی وجود دارد و هر بانک شرایط خاص خود را برای آن تعیین کرده است.
۸- وام برای خرید تجهیزات یا مواد اولیه
یکی از ماموریت‌های اصلی بانک‌ها در بانکداری اسلامی، حمایت از رشد اقتصادی و تأمین نقدینگی مورد نیاز برای کسب و کارهای سازنده در صنایع مختلف، از جمله کشاورزی است. وام خرید ماشین‌آلات و تجهیزات یا مواد اولیه نیز یکی دیگر از انواع وام های بانکی است که در همین چارچوب تعریف شده و توسط بانک‌ها به فعالان در این زمینه ارائه می‌شود. تقریباً تمام وام‌ها این نوع تسهیلات را در فهرست خود قرار داده‌اند.
فرق بین وام و تسهیلات
در بخش پایانی مقاله انواع وام های بانکی، قصد داریم شما را با مفهوم دو اصطلاح که گاهی اوقات به طور اشتباه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، آشنا کنیم. به طور ساده و کلی، وام یک نوع خاص از تسهیلات است. بنابراین، همه وام‌ها در واقع نوعی تسهیلات هستند، اما هر تسهیلاتی لزوماً وام نیست و بانک‌ها تسهیلات متنوعی را علاوه بر وام ارائه می‌دهند.
تفاوت اصلی بین وام و تسهیلات در این است که در وام، بانک هیچگونه سهمی در سود نهایی کسب‌وکار فرد وام‌گیرنده ندارد و فقط سود مشخص و معین خود را که از پیش در قرارداد تعیین شده است، دریافت می‌کند. اما در برخی از تسهیلات، بانک به طور مستقیم در سود کسب‌وکار شراکت دارد و به دریافت سودهای از پیش تعیین شده اکتفا نمی‌کند.
مطلب پیشنهادی: صندوق طلا چیست
سخن آخر
امیدواریم که شما با انواع وام های بانکی و شرایط آنها آشنا شده باشید. هر یک از این وام‌ها برای نیازهای خاصی طراحی شده‌اند و با توجه به شرایط خود، می‌توانید از آنها استفاده کنید. همیشه در نظر داشته باشید که قبل از درخواست وام، با دقت به شرایط آن توجه کنید و مطمئن شوید که می‌توانید به آن پاسخ دهید. همچنین، همیشه به دنبال راه‌های جدید برای بهبود مالی خود باشید. امیدواریم که این مقاله بتواند در رسیدن به این هدف به شما کمک کند.
